Verhuisketens in Nederland
Het dashboard verhuisketens geeft inzicht in hoe verhuizingen onderling samenhangen. Een serie aaneengeschakelde verhuizingen wordt ook wel een verhuisketen genoemd. Hoeveel woningen komen er vrij door bijvoorbeeld het bouwen van woningen of door emigratie? En in welke gemeenten staan deze woningen? Wat voor type woningen zorgen voor de meeste verhuizingen? Dit dashboard geeft een beeld van verhuisketens in Nederland.
Dit dashboard bevat gegevens over verhuisketens. Hierbij worden de verschillende manieren waarop een verhuisketen gestart kan worden onderscheiden. Verder is het mogelijk om de resultaten te bekijken per type eigendom, type woning en per gemeente.
Dit dashboard is een innovatief product ontwikkeld door het CBS. Voor vragen of feedback over dit dashboard, kunt u contact met ons opnemen door te mailen naar: udc.info@cbs.nl onder vermelding van Verhuisketens.
Startpopulatie
Op deze pagina wordt weergegeven hoeveel woningen er beschikbaar zijn aan het begin van de verhuisketen in 2021 en welke kenmerken deze woningen hebben.
De start van een verhuisketen
In 2021 wordt 45% van de verhuisketens gestart door sterfte gevolgd door nieuwbouw met 30% en emigratie met 21%. 4% van de verhuisketens wordt gestart doordat een woning vrijkomt door transformatie.
In het onderstaande figuur wordt de startpopulatie uitgesplitst naar de kenmerken type eigendom en type woning. De data worden zowel getoond in absolute aantallen als in procenten.
Verhuisketens
Deze pagina geeft inzicht in de lengte van verhuisketens binnen 2021. Hierbij worden de cijfers uitgesplitst naar type eigendom en type woning.
Wat is een verhuisketen
In 2021 zijn 35 duizend woningen vrijgekomen door emigratie. Doordat huishoudens verhuizen naar deze woningen zijn in de eerste schakel bijna 25 duizend woningen vrijgekomen. Ook hier verhuizen weer huishoudens naar toe. Door deze verhuizingen komen er ongeveer 11 duizend woningen vrij in de tweede schakel.
De totale lengte van de verhuisketens in Nederland in 2021 omvat 13 schakels. Vanwege de kleine aantallen vanaf schakel 6, worden enkel de eerste vijf schakels getoond.
Welke woningen komen vrij?
Onderstaande figuur geeft het aantal vrijgekomen woningen per schakel in procenten weer. In de eerste schakel is het aandeel vrijgekomen woningen het hoogst. Daarna blijft het aandeel vrijgekomen woningen stabiel. Bij nieuwbouw komt bij schakel 2 58,5% vrij en dat neemt af tot 54,5% bij schakel 13. Dat wil zeggen dat ongeveer de helft van de achtergelaten woningen daadwerkelijk vrijkomt voor een andere huishouden.
Bij nieuwbouw en transformatie komen er meer woningen vrij in de eerste schakel dan dat er in de startpopulatie zitten. De startpopulatie bestaat uit nieuw gerealiseerde woningen in 2021. Een deel van de huishoudens die naar een nieuwe woning verhuist laat meer dan één woning achter, bijvoorbeeld doordat mensen gaan samenwonen.
Onderstaande figuur geeft het aantal vrijgekomen woningen per schakel in absolute aantallen weer. Wat voor type woningen komen vrij en zijn dit koop- of huurwoningen? Er zitten duidelijke verschillen in de verhuisketen als we kijken naar type eigendom. Verhuisketens gestart door emigratie bevatten meer huurwoningen, terwijl verhuisketens gestart door nieuwbouw vaker bestaan uit koopwoningen.
De lengte van een verhuisketen
Hoeveel woningen komen er gemiddeld vrij in de verhuisketen door transformatie, sterfte, nieuwbouw en emigratie? De lengte van de verhuisketen wordt berekend door het totaal aantal vrijgekomen woningen - inclusief de startpopulatie - te delen door de startpopulatie.
De langste verhuisketens ontstaat door vrijstaande woningen, twee-onder-één-kappers en hoekwoningen. Het is van belang om te kijken naar de doelgroep en de samenstelling van de verhuisketens (type en eigendom). Voor een doorstromer zijn lange verhuisketens van belang. Er komen dan meer woningen vrij en dus meer kans om een verhuiswens te realiseren. Terwijl voor een starter het aantal verhuisketens vooral van belang is. Een verhuisketen eindigt met een starter. Een starter laat geen woning achter.
De verhuisketens bij sterfte zijn aanzienlijk korter. Dit heeft onder andere te maken met de afbakening van het onderzoek. Voor veel woningen waarvan de bewoner is overleden kan nog geen nieuwe bewoner gevonden worden in de data. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat de woning nog niet is opgeruimd en daadwerkelijk beschikbaar komt voor anderen.
Per gemeente
Deze pagina toont de verhuisketens per gemeente. De cijfers over sterfte, emigratie, nieuwbouw en transformatie zullen afwijken van CBS Statline en niet overeenkomen met verhuisbewegingen. In dit onderzoek wordt specifiek gekeken naar woningen die vrij komen voor een ander huisouden. Voor meer informatie zie de technische toelichting
Startpopulatie per gemeente
Onderstaande figuur laat de startpopulatie en totalen zien per gemeente. Om de figuren toe lichten wordt de gemeente Groningen als voorbeeld gebruikt. In de gemeente Groningen zijn de meeste verhuisketens gestart door emigratie (1 235) gevolgd door sterfte met 835 vrijgekomen woningen.
Verhuisketens op de kaart
Door de start van een verhuisketen komen er woningen vrij. Maar in welke gemeenten bevinden zich deze vrijgekomen woningen? Onderstaande kaart geeft antwoord op deze vraag. De kaart laat alle vrijgekomen woningen in de gehele verhuisketen zien, exclusief de startpopulatie. In het bovenstaande figuur hebben we laten zien dat er door emigratie 1 235 woningen zijn vrijgekomen in het voorbeeld van de gemeente Groningen. Deze verhuisketen zorgt ervoor dat in de gemeente Groningen 845 woningen vrijkomen doordat huishoudens doorstromen. Maar niet alleen in de gemeente Groningen of omliggende gemeenten. Ook in bijvoorbeeld Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven komen woningen vrij doordat er Groningen mensen zijn geëmigreerd.
Bronnen
De Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG) is een registratie waarin gemeentelijke basisgegevens over alle gebouwen en adressen in Nederland zijn verzameld. De BAG bestaat uit twee samenhangende basisregistraties: de Basisregistratie Adressen en de Basisregistratie Gebouwen. De Basisregistratie Adressen bevat alle officiële, als zodanig toegekende, adressen op Nederlands grondgebied. Een adres is de door de bevoegde gemeente toegekende benaming, bestaande uit de naam van een openbare ruimte (straat), een nummeraanduiding (huisnummer en toevoegingen) en woonplaats. Adressen worden toegekend aan adresseerbare objecten uit de Basisregistratie Gebouwen. In de Basisregistratie Gebouwen zijn alle panden, verblijfsobjecten, standplaatsen en ligplaatsen geregistreerd. Deze 'objecttypen' zijn afgebakend en voorzien van een unieke aanduiding. Bepaalde gegevens behorende bij de objecttypen (zoals de oppervlakte en het bouwjaar) zijn ook in de registratie opgenomen. Aan ieder object is minimaal één adres gekoppeld. Daarnaast zijn nevenadressen mogelijk. Aan panden zonder verblijfsobject (zoals onzelfstandige bijgebouwen) wordt geen adres toegekend.
Leverancier
De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de vulling van de BAG. Het Kadaster beheert de BAG en krijgt de gegevens aangeleverd door de gemeenten.
Integraal of steekproef
Integraal.
Periodiciteit
De BAG komt maandelijks beschikbaar.
Bijzonderheden
Het CBS maakt vanaf 1 januari 2012 gebruik van de BAG.
De Basisregistratie Personen (BRP) is de digitale bevolkingsregistratie van Nederland, en (sinds 2014) de opvolger van de Gemeentelijke Basisadministratie persoonsgegevens (GBA). De BRP bevat gegevens over ingezetenen en niet-ingezetenen. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het bijhouden van de gegevens over ingezetenen. Gegevens over niet-ingezetenen worden bijgehouden door het ministerie van BZK. Elke persoon die naar verwachting ten minste vier maanden rechtmatig in Nederland verblijft, moet ingeschreven worden als ingezetene. Wanneer iemand niet aan deze voorwaarden voldoet maar wel een relatie heeft met de Nederlandse overheid, wordt de persoon ingeschreven als niet-ingezetene. Te denken valt aan mensen die buiten Nederland wonen en hier werken, studeren, onroerend goed bezitten, vanuit Nederland een uitkering genieten, enzovoorts. Ook ingezetenen die naar verwachting ten minste acht maanden buiten Nederland verblijven, worden niet-ingezetene. In de BRP zijn van iedere ingeschrevene gegevens als burgerservicenummer (BSN), geboortedatum, geslacht, geboorteland en woonplaats geregistreerd, van ingezetenen bovendien gegevens over de ouders, partners en kinderen. Voor ingezetenen wordt een adres in Nederland geregistreerd, voor niet-ingezetenen een adres buiten Nederland. Voor meer informatie over de BRP wordt verwezen naar de website van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens http://www.rvig.nl/brp.
Leverancier
Gemeenten
Integraal of steekproef
Integraal.
Periodiciteit
Doorlopend
Bijzonderheden
-
De Woonbase is een set gepseudonimiseerde microdatabestanden met kenmerken van woningen, huishoudens, en personen. Het doel van de Woonbase is om gemakkelijker en eenduidiger informatie te genereren over "wie woont waar", met daarbij een beschrijving van de woningen, bewoners, en vooral ook de combinatie daarvan. De basis van de Woonbase bestaat uit de Basisregistratie personen (BRP) en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Verder bevat de Woonbase een financieel-economische component (FEC). Deze component bevat gegevens over onder andere het inkomen, vermogen, en woonlasten van personen en huishoudens. Samen met de andere bestanden van de Woonbase kunnen hiermee betaalbaarheidsvraagstukken integraal worden onderzocht.
Leverancier
CBS, op basis van verschillende registers.
Integraal of steekproef
Integraal.
Periodiciteit
Jaarlijks sinds 2018.
Bijzonderheden
De FEC wordt twee jaar na het Woonbasejaar opgeleverd.
Begrippen
Afkortingen
BAG - Basisregistratie Adressen en Gebouwen
BRP - Basisregistratie Personen
CBS - Centraal Bureau voor de Statistiek
FEC - Financieel-economische component
SSB - Stelsel van Sociaal Statistische Bestanden
Technische toelichting
Innovatief dashboard
Het CBS heeft op eigen initiatief dit dashboard over verhuisketens in Nederland ontwikkeld. In dit innovatieproject staat de vraag centraal hoe verhuisketens in beeld gebracht kunnen worden op basis van bestaande registraties. Uw feedback wordt gebruikt om dit dashboard verder door te ontwikkelen en kunt u sturen naar udc.info@cbs.nl onder vermelding van Verhuisketens.
Populatie
De startpopulatie bestaat uit alle woningen in Nederland die zijn vrijgekomen en een verhuisketen kunnen genereren. Het betreft alle woningen die in 2021 beschikbaar komen door sterfte, emigratie, nieuwbouw of transformatie waarbij er geen mensen zijn die achterblijven op het adres. Andere manieren om een verhuisketen te starten, zoals verhuizen naar een institutie, zijn niet meegenomen in dit onderzoek.
Overlijden
Huizen die vrijkomen door overlijden worden bepaald door te controleren of iemand is overleden in 2021. Als dat het geval is, is voor deze persoon de woning op 31 december leeg. Daarna is er gecontroleerd of er nog een andere persoon op dit adres woont op 31 december. Als dat niet het geval is, wordt de woning meegenomen in de startpopulatie.
- Het kan voorkomen dat er in een institutie, zoals een verpleeghuis, iemand overlijdt. Het overlijden van een persoon in een verpleeghuis brengt juist een verhuisketen op gang, er is immers weer plek voor een ander. Toch is ervoor gekozen om deze verhuisketens niet mee te nemen, omdat de data op dit moment nog niet betrouwbaar genoeg is om te stellen dat er ook daadwerkelijk een verhuisketen wordt gestart door het vrijkomen van een woning in een verzorgingstehuis. Hierdoor is er dus sprake van onderschatting van verhuisketens door overlijden.
- In enkele gevallen komt het voor dat er binnen een huishouden iemand overlijdt en de rest van het huishouden binnen datzelfde jaar verhuist. In dat geval zijn er geen achterblijvers op het adres en komt de woning dus in de startpopulatie terecht. De woning is echter geen start van een verhuisketen, maar een onderdeel van een verhuisketen. Het deel van het huishouden verhuist immers naar een vrijgekomen woning . Door dit soort gevallen is er een overschatting van verhuisketens door overlijden.
- Tenslotte komt het voor dat binnen een huishouden de ene bewoner overlijdt en de andere bewoner emigreert. In dat geval wordt er gekozen voor een ketenstart door overlijden, omdat sterftecijfers betrouwbaarder zijn dan emigratiecijfers.
Emigratie
Huizen die vrijkomen door emigratie worden bepaald door te controleren of iemand is geëmigreerd in 2021. Als dat het geval is, is voor deze persoon de woning op 31 december leeg. Daarna is er gecontroleerd of er nog een andere persoon op dit adres woont op 31 december. Als dat niet het geval is, wordt de woning meegenomen in de startpopulatie.
- Het kan zijn dat iemand tijdelijk emigreert naar het buitenland en de woning intussen wordt bewoond door een ander huishouden. In dit geval wordt de woning wel als ketenstart gezien, als het nieuwe huishouden op 31 december geregistreerd staat in de betreffende woning. Dit leidt tot een overschatting van verhuisketens door emigratie.
- In enkele gevallen komt het voor dat er binnen een huishouden iemand emigreert en de rest van het huishouden binnen datzelfde jaar verhuist. In dat geval zijn er geen achterblijvers op het adres en komt de woning dus in de startpopulatie terecht. De woning is echter geen start van een verhuisketen, omdat een deel van het huishouden naar een andere woning is verhuisd. Door dit soort gevallen is er een overschatting van verhuisketens door emigratie.
- In enkele gevallen komt het voor binnen een huishouden dat de ene bewoner overlijdt en de andere bewoner emigreert. In dat geval wordt er gekozen voor een ketenstart door overlijden, omdat sterftecijfers betrouwbaarder zijn dan emigratiecijfers. Dit leidt tot een onderschatting van het aantal verhuisketens dat start door emigratie.
- Administratieve afvoeringen worden in andere onderzoeken vaak meegenomen bij emigratiecijfers. In dit onderzoek is ervoor gekozen om administratieve afvoeringen nog niet mee te nemen, omdat het onduidelijk is of het invloed heeft op verhuisketens. Het is dus op dit moment nog niet duidelijk of dit leidt tot onderschatting van het aantal verhuisketens dat start door emigratie.
Nieuwbouw
Verhuisketens die gestart worden door nieuwbouw zijn woningen die in 2021 zijn opgeleverd en bewoond. Dit wordt bepaald door te controleren of er een huishouden in een nieuwbouwwoning woont op 31 december 2021. Als dat het geval is, wordt de woning meegenomen in de dataset. Bij nieuwbouwwoningen kan er nooit sprake zijn van een achterblijver, omdat de woning daarvoor onbewoond was.
- In enkele gevallen verhuizen huishoudens precies op 1 januari 2021 naar de nieuwbouwwoning. In dat geval is de nieuwbouwwoning wel opgeleverd in 2021, maar kan deze niet worden meegenomen in het onderzoek. Dat komt doordat we het oude adres van de nieuwbouwbewoners niet kunnen achterhalen met de gekozen methode. Daarom worden de verhuisketens van nieuwbouwwoningen die op 1 januari bewoond raken niet meegenomen in het onderzoek. Dat leidt tot een onderschatting van het aantal verhuisketens dat start door nieuwbouwwoningen.
Transformatie
Verhuisketens die gestart worden door transformatie zijn woningen die in 2021 zijn opgeleverd en bewoond. Dit wordt bepaald door te controleren of er een huishouden in een getransformeerde woning woont op 31 december 2021. Als dat het geval is, wordt de woning meegenomen in de dataset. Bij transformatiewoningen kan er nooit sprake zijn van een achterblijver, omdat de woning daarvoor onbewoond was.
- In enkele gevallen verhuizen huishoudens precies op 1 januari 2021 naar de transformatiewoning. In dat geval is de transformatiewoning wel opgeleverd in 2021, maar kan deze niet worden meegenomen in het onderzoek. Dat komt doordat we het oude adres van de bewoners niet kunnen achterhalen met de gekozen methode. Daarom worden de verhuisketens van getransformeerde woningen die op 1 januari bewoond raken niet meegenomen in het onderzoek. Dat leidt tot een onderschatting van het aantal verhuisketens dat start door transformatiewoningen.
Peilmoment
Het peiljaar is 2021. Er wordt gebruik gemaakt van twee peilmomenten, namelijk waar iemand woont op 1 januari 2021 en waar iemand woont op 31 december 2021. Verhuizingen van een persoon die binnen een jaar plaats vinden, worden door deze methode dus niet meegenomen. Dat leidt tot een onderschatting van verhuisketens.
Einde van keten
Een verhuisketen eindigt als er geen vrije woning meer wordt gegenereerd. Dat is in het geval van achterblijvers op hetzelfde adres. Dat kan bijvoorbeeld komen door een scheiding, of doordat een jongere uit huis gaat. Ook kan een verhuisketen eindigen als er een woning wordt gesloopt of als iemand vanuit het buitenland in de woning gaat wonen.
Woonbase
Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van de Woonbase. De Woonbase bestaat uit een set van consistente micro-databestanden speciaal ontworpen voor het doen van woningmarktonderzoek. De woningmarkt wordt vaak vanuit verschillende invalshoeken benaderd. Afhankelijk van het onderzoeksthema zijn soms woningen en hun bewoners doel van onderzoek, soms zijn juist personen en waar zij wonen doel van onderzoek, terwijl ander onderzoek zich juist richt op huishoudens. In de Woonbase zijn al die drie benaderingen mogelijk, bovendien zijn ze consistent met elkaar. De belangrijkste vraag die kan worden beantwoordt met de Woonbase is: “Wie woont waar met wie?”
Gemiddelde ketenlengte
De gemiddelde ketenlengte geeft aan hoe lang een verhuisketen gemiddeld is per deelgroep. De lengte per groep wordt berekend door het totaal aantal vrijgekomen woningen – inclusief het primaire aanbod – te delen door het primaire aanbod.
Afronding
Het CBS hanteert publicatieregels m.b.t. afronding en onderdrukking. Absolute aantallen zijn afgerond op vijftallen. Daarnaast geldt dat aantallen lager dan 5 in het dashboard zijn onderdrukt en aantallen tussen 5 en 10 zijn afgerond naar 10. Percentages zijn afgerond op één decimaal.
Vervolgstappen
Dit innovatieve onderzoek geeft een eerste inzicht in verhuisketens in Nederland en biedt veel mogelijkheden voor vervolgonderzoek. Dit dashboard focust op de woningkenmerken type eigendom en type woningen. Het is mogelijk om andere woningkenmerken toe te voegen zoals WOZ – waarde in klassen of huishoudkenmerken. Het onderzoek is uitgevoerd op basis van de WoonBase 2021 waarbij we kijken naar twee peilmomenten. Tussentijdse verhuizingen worden buiten beschouwing gelaten. Vooral bij emigratie en sterfte zien we nog onbewoonde woningen aan het eind van het jaar. Door deze populatie te koppelen aan een nieuw jaar kan de gehele verhuisketen beter in beeld gebracht worden. Dit dashboard kijkt alleen naar verhuisketens in 2021.